Haftaya başlarken ekonomi... Kredi kartında çevirme var

Haftaya bakış

▪️ DOLAR haftayı yüzde 0,96 yukarıda (32,21 TL) kapattı. Seyrin devam etmesini bekleyebiliriz. Eğer piyasadaki beklenti bozulmasını terse çevirecek (MB’den faiz atışı sinyali gelmesi gibi) bir gelişme söz konusu olmazsa kurlarda yukarı yönlü baskı devam edebilir.

▪️ BORSA, özellikle yabancı satışı ve kurların yukarı gitmesi nedeniyle haftayı yüzde 3,07 düşüşle tamamladı. Endeks 8.874 seviyesinde. Önümüzdeki hafta döviz cazibesini koruyacak beklentisi var. Yabancı çıkışı yavaşlasa bile dövize talep borsaya ilgiyi sınırlayabilir.

▪️ ALTIN, haftayı 0,8 düşüşle, (ons 2.162 $) kapattı. Başlıca nedeni yatırımcının dövize ilgisi, ABD’de faiz indiriminin ötelenmesi. Ancak hikayesi devam ediyor. Kısa – orta vadede yorumlar yukarı gideceği yönünde. Jeopolitik risklerin yarattığı küresel tedirginlik yatışmadı Darphane, özellikle çeyrek altın talebini karşılamak için çift vardiya çalışıyor. İçerde de havanın bozulduğu bu koşullarda altına talebin canlı olacağı düşünülebilir.

BITCOIN, geçen hafta perşembe günü 73 bin 798 dolara çıkarak rekor tazelemişti. Ancak cuma günü yüzde 4,6 gibi sert bir düşüşle 68 bin dolara geriledi. Bitcoin’i yasal para birimi olarak ilk kez kabul eden El Salvador’da Başkan Bukele, "Bitcoin'imizin büyük bir kısmını soğuk bir cüzdana aktarmaya ve bu soğuk cüzdanı ulusal bölgemizdeki fiziksel bir kasada saklamaya karar verdik" açıklaması yaptı.

Genel manzara

Son günlerde hava değişti. Kur, faiz seviyeleri hareketlendi. Genel manzara şöyle:

▪️ Kur artışı belirgin. Hükümet ciddi rezerv yakarak artışı sınırlamak istiyor. Altın talebi de canlı. KKM’de erime durdu, döviz mevduatı artıyor, yabancı çıkışı dikkat çekici.

▪️ Yeni yönetim, Albayrak – Nebati dönemi uygulamalarına dönüyor izlenimi var. Ekonomi yönetimi faiz dışı yan yollarla sıkılaştırma önlemlerine yükleniyor.
MB, zorunlu karşılıkların bir kısmının bloke hesaplarda tesis edilmesine karar verdi. Amaç, TL faizini yukarı zorlamak. Ancak bu gerçekleşmedi. Bankalar vatandaştan aldıkları doları MB’ye swapla vererek ucuz fon buldukları için TL mevduatı ezmeye devam ediyor.
▪️ Kredi büyümesi oranları daraltıldı. Büyüme sınırını aşan bankalara menkul kıymet tesisi (zorla düşük faizli bono aldırma) önlemleri devreye girdi.
Kredi kartı nakit avansa ve kredili mevduat hesabı faizi yüzde 5’e yükseltildi
Bankaların almasını önlemek için şirketlerin tahvil ihraçları durduruldu.
▪️ TCMB, yüzde 45 faizde bekliyor. Yabancıdan, yerliden, 2,5 veya 5 puanlık bir faiz artışı beklentisi oluştu. Bu ayki PPK ne karar verecek, belirsiz.
Kamudan hiçbir tasarruf işareti gelmedi. Cumhurbaşkanı’nın örtülü ödenek harcaması aylık bazda 5 kata yakın arttı.
▪️ Bakan yeni vergiler yok dedi ancak TOBB’daki konuşmadan sonra yayılan kulis bilgileri vergi artışları olacağı beklentisini diri tutuyor.

▪️1 Mart - 8 Mart arasında; ihtiyaç kredisi faizleri yüzde 60,44’ten yüzde 63,36’ya, taşıt kredisi faizleri yüzde 42,24’ten yüzde 47,32’ye, konut kredisi faizleri yüzde 40,88’den 41,32’ye, ticari kredi faizleri yüzde 54.06’dan 55,76’ya çıktı.

Bankalar fiiliyatta yüzde 60 üstü faiz uyguluyorlar. 3 ay vadeli TL mevduatın faizi de yüzde 53,25’ten 53,63’e çıktı. Ancak birçok banka 500 bin TL altı mevduatlara yüzde 40’ın altında faiz veriyor. Bankalardaki milyonlarca tasarruf sahibinin birikiminin bu miktarın altında olduğu düşünüldüğünde, vatandaşın neden dolara – altına kaçtığı da anlaşılıyor.

Dolar'da seçim sonrası beklentisi artıyor

Yerel seçimden sonra döviz kurlarının artacağı beklentisi dövize talebi artırıyor. TCMB verilerine göre geçen hafta yurt içi yerleşiklerin yabancı para mevduatı 5,7 milyar dolarlık artışla 181,1 milyar dolara yükseldi. Yerleşiklerin yabancı para mevduat hacminde geçen hafta parite etkisinden arındırılmış artış 3,2 milyar dolar oldu, bunun 1,3 milyar doları gerçek kişilerden, 1,9 milyar doları şirketlerden kaynaklandı. Dolarizasyon da yeniden (KKM dahil) yüzde 55,5 seviyesinden 57,3’e çıktı.

Merkez Bankası rezervleri

TCMB rezervleri üst üste sekizinci haftasında da gerileyerek geçen haftayı 386 milyon dolar düşüşle 130 milyar 533 milyon dolar olarak tamamladı.
8 Mart’la biten haftada net rezervler 20,85 milyar dolara geriledi.
Bankalarla swaplar arttı, 54 milyar dolara çıktı.
MB’nin eksi rezerv seviyesi 70 milyar dolara ulaştı. Bu, rekor seviyelere yakın.
Günlük rezerv satışlarının 750 milyon doları bulduğu hesaplanıyor.

Yabancı satış yaptı

Yurt dışında yerleşik kişilerin hisse satışı 4. haftada da devam etti. Yabancılar 1-8 Mart haftasında hisse senedinde net 292.9 milyon dolarlık, DİBS'te ise yine net 259.5 milyon dolarlık satış yaptı. Bu tutar, son dönemde bir haftada kaydedilen en yüklü çıkışa işaret ediyor.

KKM’de erime durdu

Beklentilerin bozulmasına paralel olarak tasarrufçunun dövizden çıkışı da durdu. Ekonomi yönetiminin sonlandırmayı hedeflediği Kur Korumalı Mevduat’ta (KKM) erime yok denecek seviyeye geriledi. TL KKM hesabı açılması durdurulmuştu. Dövizden dönüşümlü KKM devam ediyor. Ancak buradan çözülen paranın yine dövize gitmesi, KKM’yi sonlandırma konusunda tereddütler yaratıyor. KKM’de 80 milyar dolara yakın döviz hesabı bulunuyor.

Yönetim bankalarla görüşüyor iddiası

Bloomberg’in haberine göre, ekonomi yönetimi bankalarla ellerindeki kısa vadeli tahvilleri uzun vadeli tahville değiştirmeyi konuşuyor. Habere göre, Türkiye Hazinesi bankacılarla kısa vadeli dolar tahvillerinin geri alımını ve bunları daha uzun vadeli borçlarla değiştirmeyi görüştü. Girişimin amacı, önümüzdeki dönemde dövizli geri ödeme baskısını hafifletmek.

Şimşek'in açıklamaları

Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek geçen hafta iki önemli konuşma yaptı. Bir de X’ten paylaşım yaptı.

▪️ X hesabından açıklamasında euro cinsi tahvil ihracının başarılı geçtiğini, faizlerin 2017’den beri en düşük seviyede gerçekleştiğini, 5 kattan fazla talep geldiğini duyurdu ve “Yerel seçim sürecinde kısa vadeli beklentiler ile oluşturulan spekülatif söylemler ve pozisyonlar programımızın hedeflerine ulaşmasını engelleyemeyecek” dedi.

▪️ TOBB’da yaptığı konuşmada, “Bazı ÖTV kalemlerinde artış olabilir. Düşük oranlı KDV’ye tabi ürünlerin bir üst kademeye yaklaştırılması yönünde düzenleme yapılabilir” dediği yansımıştı. Ancak, resmi açıklama ile bu şekilde bir konuşmanın yapılmadığı duyuruldu.
▪️ Şimşek, Kanal 7'ye yaptığı açıklamada da özetle şunları söyledi:

- "Türkiye'nin, ihtiyacı olan dış kaynağı bulmada iyi noktadayız. Hazine’nin dış kaynak bulmada sorunu yok.

- Lira şu anda cazip. Eğer yüzde 50'nin üzerinde faiz alıyorsanız, piyasa önümüzdeki 12 ay enflasyonu yüzde 40'ın altında görüyorsa bu 'reel getiri var' demektir.
- Enflasyon temmuzun 3'ünden itibaren düşmeye başlayacak. Çünkü çıktı açığı öngörümüze göre temmuzda eksiye dönüyor.
- Enflasyonist yeni vergi getirilmeyecek. KDV genel oranını, kurumlar vergisini ve gelir vergisini artırmayacağız. Ama istisnaları, muafiyetleri, indirim oranlarını gözden geçireceğiz.
- ABD ve Avrupa merkez bankaları bu yılın ikinci yarısında 100'er baz puan faiz indirecek. Risk iştahı olumlu etkilenecek. Bizim gibi gelişmekte olan ülkelere yılın ikinci yarısında daha çok kaynak getirecek."

MB anketinde yukarı yönlü revizyon: Merkez Bankası reel sektör, finansal sektör temsilcileri ve profesyonellerden oluşan 70 katılımcıyla gerçekleştirdiği 2024 yılı Mart ayı Piyasa Katılımcıları Anketi’ni yayımladı. Ankete göre yıl sonu beklentileri şöyle:
Yıl sonu tüketici enflasyonu (TÜFE) beklentisi yüzde 42,96'den 44,19'a yükseldi.
Yıl sonu dolar kuru beklentisi 40,02 TL'den 40,53 TL'ye yükseldi.
BİST Repo ve Ters-Repo Pazarı'nda gecelik faiz beklentisi yüzde 45’den yüzde 45,82’ye çıktı.
Görüş: Bilkent Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hakan Kara: "Enflasyonu sürekli alttan ıskalayan bir ankete göre bile tahminler her vadede hedeflerin belirgin üzerinde ise enflasyonla mücadelede daha ikna edici bir çerçeveye ihtiyaç olduğu açıktır."

Yabancı da beklentilerini revize ediyor: HSBC, 2024 yıl sonu için Türkiye’ye ilişkin enflasyon tahminini yüzde 47,9’dan yüzde 49,4 seviyesine yükseltti. Büyüme tahminini ise artırarak yüzde 3,1’e çıkardı. Beklentilerini güncelleyen diğer yabancı kuruluşlar şöyle:
- Deutsche Bank: 500 baz puan faiz artışının yüksek ihtimal.
- JP Morgan: Seçimlerden sonra 500 baz puan faiz artışı bekleniyor.
- Morgan Stanley: 2024'de faiz indirim beklentisini sonlandırdı. 2025'in ilk çeyreğine çekti.
- Goldman Sachs: Bu ayki PPK toplantısında politika faizinin daha da yükseltme olasılığının arttığını belirtti.
- Bank Of America: TCMB'den Nisan ayında 300-500 baz puanlık bir artırımı mümkün görüyor.

Kredi kartları: Seçimden sonra gelmesi beklenen kredi kartı düzenlemeleri erkene çekildi. Hükümet enflasyonun sorumlusu olarak hane tüketimini gördüğü için kart sınırlamalarına yükleniyor. Nakit avans ve KMH faizleri yüzde 5’e yükseltildi.
Dar gelirlilerin, özellikle ramazan ayı ile birlikte artan harcamaları kredi kartı kullanımını yeni rekora taşıdı. 8 Mart haftasında banka kartı ve kredi kartı işlem adetleri 324 milyonu aşarak rekor kırdı. Ancak harcama miktarı bir önceki haftaya (262,6 milyar TL idi) göre gerileyerek 251,9 milyar TL oldu. Tablo, vatandaşın kredi kartına daha sık başvurduğunu ancak daha düşük tutarlı işlem yaptığını gösteriyor.

Bütçe verileri: Şubat ayı bütçe açığı 154 milyar TL oldu. Böylece merkezi yönetim bütçesi 2 ayda 304,5 Milyar TL açık verdi. Bu açığın yarıdan çoğu, 176 Milyar TL’si faiz ödemelerinden kaynaklandı. 2023 bütçesi tarihi seviye 1,4 trilyon açıkla kapanmış, bu yıl için de 2.652 milyar açık öngörülmüştü. Bu yılın ilk 2 ayına ilişkin tablo faiz yükünün ağırlaşmakta olduğunu, “enflasyonla mücadele ediyorum” diyen hükümetin cari harcamalarından en ufak bir düşüş, tasarruf sinyali gelmediğini gösteriyor. Ocaktan şubata sadece personel gideri ve sosyal güvenlik primlerinde düşüş var. Mal ve hizmet alımı 2 kata yakın artmış. Cari transferler, sermaye giderleri ve transferleri gibi önemli kalemlerin tamamında artış dikkat çekiyor.

Küresel ekonomi

ABD, ÜFE verisi faiz beklentisini Temmuz'a çekti

Beklentinin üzerinde açıklanan ABD üretici fiyatları, tahvil getirilerini de yukarı taşıdı. ABD 10 yıllık tahvil getirisi perşembe günü 10 baz puan yükselerek yüzde 4,29’a tırmandı. Getiri, Asya işlemlerinde yüzde 4,28 civarında seyrediyor. ABD ÜFE verisi sonrası ekonomistlerin ilk Fed faiz indirim beklentileri temmuz ayına taşındı.

Çin Merkez Bankası faiz oranını değiştirmedi

Çin Merkez Bankası (PBOC) Kasım 2022’den bu yana ilk kez orta vadeli likidite aracıyla piyasadan nakit 94 milyar yuan (13 milyar dolar) çekti. Merkez bankası orta vadeli borç verme faizini de yüzde 2,5’te sabit tuttu. Bu kararlar, parasal teşvik bekleyen birçok yatırımcı ve ekonomisti hayal kırıklığına uğratırken Çin’in yüzde 5 büyüme hedefine ulaşmada PBOC’nin sınırlı destek sunabileceğini de yansıttı.

Fonlar japonya’ya hazırlanıyor

Bloomberg HT’de yer alan habere göre dev fonlar Japonya merkez bankası BOJ’un kararına hazırlanıyor. BlackRock ve Man Group Japonya Merkez Bankası’nın negatif faizi sonlandırması sonrası Japon hisse senetlerinin yükselişini koruyacağı görüşünde. BlackRock, JPMorgan Asset Management gibi kurumların beklentilerine yer verilen haberde, yöneticilerin “BOJ sağlam ekonomik büyümeyle birlikte faiz oranlarını sürekli olarak artırırsa, bankalar oldukça olumlu hareket edecek” dediği kaydedildi.

Şirketler...

Citi Menkul, Türkiye faaliyetlerini durdurdu

Bloomberg HT’de yer alan habere göre Citi Menkul Değerler AŞ. Türkiye'deki faaliyetlerini iki yıl süreyle durdurma kararı aldı. Sermaye Piyasası Kurulu, Citi Menkul Değerler A.Ş.’nin faaliyetlerinin, kendi talebi üzerine, 14 Mart 2024 itibarıyla iki yıl süreyle geçici olarak durdurulmasına karar verildiğini duyurdu.

TikTok operasyonu

ABD eski Hazine Bakanı Steven Mnuchin, ülkede "ulusal güvenlikle ilgili sorun oluşturduğu" iddiasıyla yasaklanma tehdidiyle karşı karşıya olan TikTok'u satın almak için bir yatırımcı grubu kuracak. Mnuchin, "Bunun ABD'li işletmelere ait olması gerekir. Çinlilerin bir ABD şirketinin Çin'de böyle bir şeye sahip olmasına izin vermesi asla mümkün değil" dedi.
Kongre'de kabul edilen tasarı, TikTok'un Çinli ana ortağı ByteDance şirketinin firmayı satmasını, aksi takdirde TikTok'un ilgili uygulama marketlerinden 5 ay süreyle veya tamamen yasaklanmasını öngörüyor.

İbrahim Ekinci'nin hazırlayıp sunduğu Marjinal Fayda podcast serisini kisadalga.net ve podcast platformlarından dinleyebilirsiniz...

Podcastlerimiz, bültenlerimiz, günlük haberlerimiz ve araştırma dosyalarımız ile iyi gazetecilik yolculuğumuzda Kısa Dalga'yı desteklemek için buraya tıklayabilirsiniz. Her türlü desteğiniz bizim için çok değerli!

Marjinal Fayda'yı her Pazartesi sabah e-posta kutunuzdan okumak için buraya tıklayarak abone olabilirsiniz.