SİİRT'İN TEK KADIN MUHTARI BERİVAN: "İTİRAZ ETMİŞLERDİ, ŞİMDİ ÖRNEK ALIYORLAR"
Türkiye’de 31 Mart 2019 Yerel Seçimleri’nde seçilerek göreve başlayan ve 2023’e kadar görev süresi devam edecek toplamda 50 bin 157 muhtar bulunuyor. Bin 86 kadın muhtar görevde olduğu mahalle ve köylerde yüzde 2,4 oranı ile yerelde kadın temsiliyetini de gözler önüne seriyor. Kimi kentlerde sadece bir kadın muhtar görev alıyor. Tek kadın muhtarın görevde olduğu kentlerden biri de Siirt’in Kurtalan ilçesine bağlı Atalay Köyü(Qubanê) olarak karşımıza çıkıyor.
ARAPLAR, EZİDİLER, KÜRTLER BİR ARADA
Atalay Köyü, Kurtalan merkeze 30 kilometre, Siirt il merkezine ise 70 kilometre uzalıkta bulunuyor. 1990’lı yılların yoğun çatışmalı ortamında köy yakmaların çevresinde sıkça rastlandığı Atalay’da köy boşaltmalarından etkilenirken 2000’li yıllarda hayata geçirilen köye dönüş projeleri ile köylüler 2003 sonrası yeniden köye dönmeye başladı.
Yıllarca birkaç hane olarak yaşamın sürdüğü köyün tarihine bakıldığında Araplar, Ezidiler ve Kürtler’in bir arada yaşadığı nadir köylerden birisi konumunda. Köyde arazisi bulunan Ezidi ve Araplar yaşanan çatışmalı sürecin ardından Avrupa’ya göç etmek zorunda kalırken köyde şuan resmi verilere göre 32 kişi yaşıyor.
Toplamda dört beş hanenin bulunduğu köyde 31 Mart Yerel Seçimleri’nde ise toplamda 31 kişi oy kullanırken kullanılan oylardan 16’sını alan Defne Berivan Demir köy muhtarı olarak görevine başladı. Siirt’in de tek kadın muhtarı olarak kayıtlara geçen Berivan, 2 yılı aşkın süredir yaptığı çalışmaları ve bölgede kadın olmanın anlamlarını Kısa Dalga’ya anlattı.
‘KADIN OLMAK ZOR’
1990’lı yılların çatışmalı sürecini hayal meyal hatırladığını anlatan Berivan, 2003 yılından bu yana köyde yaşadığını söylüyor. 6 çocuklu ailenin dördüncü ferdi olan Berivan, yıllarca köyde bağ bahçe, hayvancılık, tarımla ilgilendiğini ve kardeşlerinin eğitimine destek olduğunu belirtiyor. Eğitimine sadece orta öğretime kadar devam ettiğini söyleyen Berivan, eğitimine ara verse de kendini her alanda geliştirmek konusunda da geri kalmadığını ifade ediyor. “Doğu’da kadın olmak zor” sözleri ile yaptığı işin zorluklarına dikkat çeken ve muhtar adaylık döneminde çevresinde yaşananları Berivan şu sözler ile dile getirdi:
"Adaylık sürecimde çevredekiler 'erkek mi yok kadın muhtar olacak' dediler. Çok konuşuldu. Ailem beni çok destekledi. Özelikle de babam. Yaptıklarım da duyulunca takdir etmeye başladılar. Birçok köyde keşke bizim de muhtarımız kadın olsa diyerek takdir etmeye başladılar. Doğuda kadın olmak zor. Kamuda çalışmak veya kamu görevi üstlenmek doğuda zor. Ama birtakım şeyleri aştık. Sen bir şeyler yapabiliyorsan seni takdir ediyorlar. Yapamayınca zaten biz demiştik kadın yapamaz diye. Ben yapabildim hepsine…"
‘KADINLAR ARAÇ SÜREMEZ’
Muhtar olmasının ardından yaptığı işlerde değişiklik olmadığını ve aynı şekilde çalışmaya devam ettiğini anlatan Berivan’ın bir günü ise dolu dolu geçiyor. Sabahın erken saatlerinde kalkması ile tavuklarına, hindilere, koyun ve keçilere yem veren Berivan, gülük köy rutini işlerine döneme göre bağ ve bahçesi ile ilgileniyor. Ev işlerinin yanı sıra hayvancılık ile ilgilenme nedenini kendisine bir araba almak istediğini belirten ironiyle karışık konuşan Berivan, “Ben babama araç sürmeyi öğreneceğim dediğimde, kadınlar araç süremez bilmem ne' dedi.. aman… Bak arabayı da sürüyorum onu da arkaya attım…” diyor.
İşlerini yaparken bir yandan sohbet ettiğimiz Berivan, hindilerini ve tavuklarını kendine has bir üslupla yemlediği sırada şunları söylüyor:
“Doğayı, çocukları çok seviyorum. Şehir hayatı benim için sıkıntıdan başka hiçbir şey değil. Örneğin köydeki sessizliğe alıştığım için şehre gittiğimde araba seslerinden rahatsız oluyorum gürültüden rahatsız oluyorum. Gece saat 02.00’ye kadar yoldan vatandaşlar geçiyor, korna çalıyor. İnsan uyuyamıyor örneğin balkona çıkıp oturamıyorsun. Hemen binalar karşı karşıya bakıyor bu beni çok rahatsız ediyor. Balkonda insan rahat çayını da içemiyor şehirde. Fakat köyde öyle değil. Balkonumda oturuyorum kimse görmüyor. Sessiz sakin, doğayla iç içe hayvanlar insanlar ne bileyim güzel oluyor işte. Köy hayatı tercihim. Tercihimden de vazgeçemiyorum” dedi. Kuraklığın köyde yarattığı etkiyi de dile getiren Berivan, “İncirler bu yıl olmadı. Olanın da tadı yok. Bu yıl sıcaklık nedeni ile hiçbir şeyin tadı yok."
Evinin bir köşesine kendi uğraşı olan taş koleksiyonunu da koyan Berivan’ın da renkli kişiliğini gözler önüne seriyor. El izlerinden duvara yapılan boyamalar ve çeşitli şekillerde olan doğal taşlar ile duvarı süsleyen Berivan’ın kendi çektiği buğday başağı fotoğrafı ise doğaya olan hayranlığını anlatır nitelikte… Doğayı çok sevdiğini coğrafyasına da hayran olduğunu belirten Berivan, “Doğal olan her şeyi seviyorum” diyor.
İLK ÖNCE MUHTAR OLMASI İSTENMEDİ
Berivan, köyü için bugüne kadar çocuk parkı yaptığını ve köyde kanalizasyon sistemi olduğu için kötü kokulardan köyü kurtarmak için sistemi köylüler ile birlikte kurduğunu anlatıyor. Köylülerden Edip Demir’de muhtarın çabalarını takdirle karşıladıklarını ifade ediyor. Berivan’ın muhtar olmasına ilişkin ise Demir, “Bizim için kadın ve erkeğin farkı yoktur. Görevini yaptığı sürece kadın ve erkeğin bizim gözümüzde farkı yok. Nasıl ki kadın erkek öğretmenin, hemşirenin farkı yoksa muhtarda öyle…” dedi. Barivan’ın kadın dayanışmasına ilişkin çabaları da köyde gözden kaçmazken, köy sakinlerinden Kebire Çiftçi, Berivan’dan memnun olduklarını ve köyde tüm kadınlar ile dayanışma gösterdiğini belirtiyor. Fakat Çiftçi’nin ve köydeki diğer kadınların anlatımları ise köylülerin ilk olarak duruma tepki gösterdiğine işaret ediyor. Çiftçi: "İlk başta muhtar olması istenmedi. Muhtar olduktan sonra gurur duyduk. Bizim için çalıştıktan sonra kadın erkek fark etmez. Benim de kızlarım var şehirde çalışıyorlar. Kanalizasyon ve çocuk parkını yaptı. Çocuklarımız parka gidip eğleniyor. Biz de onları görünce seviniyoruz. Eskiden kokudan durulmuyordu. Şimdi kanalizasyonlarımız yapıldı. Çok memnunuz."
TEK ÇABASI 13 KÖYÜN YOLUNUN YAPILMASI
Köy halkının da yaptığı çalışmalardan memnun olduğu ve özellikle de Siirt’teki tek kadın muhtar olması nedeni ile çevre köylerde de örnek olabileceği ve gelecekte kadın muhtar sayısında artış olabileceğini söyleyen köylülerin de fikirlerinde değişim başlamış. Tüm çalışmalarının yanı sıra Siirt merkez Kurtalan ilçe merkezi ile köylerini bağlayan grup köy yolu ise yaklaşık 100 yıldır herhangi bir bakım yapılmamış durumda. Geçmiş üç dönem babasının çaba gösterdiği yol yapımı için kendisinin de uğraştığını belirten Berivan, “Köyümüzün yolları neden yapılmıyor. Bu yol 13 köyün grup köy yoludur. Köyümüzün hemen beş kilometre dibindeki karakola kadar yol getirileceği söyleniyor ama gerisinde 5 kilometre de ise ödenek yok deniyor. Sadece bu 5 kilometre bile üç köy var. Şimdi tüm çabam bu köy yollarının yapılması içindir” dedi. Kadın olmanın ve bölgede yaşamın zorluklarına rağmen kadınların mücadeleden vazgeçmemesinin önemli olduğuna dikkat çeken Berivan, “Kadınlar isterse her şeyi başarabilir. Yeter ki istesinler” dedi.
